Verzuim en aanwezigheid

Schoolverzuim kan worden verdeeld in absoluut verzuim en relatief verzuim.

We spreken van absoluut verzuim als jongeren niet zijn ingeschreven bij een school of onderwijsinstelling zoals bedoeld in de Leerplichtwet, terwijl zij niet zijn vrijgesteld van deze verplichting. Hiervoor ligt de verantwoordelijkheid bij de ouders.

Relatief verzuim houdt in dat een leerplichtige leerling wel op een school staat ingeschreven, maar de school niet regelmatig (conform de lesrooster) bezoekt. Degene die het gezag uitoefent en degene die zich met de feitelijke verzorging van een jongere heeft belast, is hiervoor verantwoordelijk. Daarnaast zijn jongeren vanaf 12 jaar ook zelf verantwoordelijk voor hun schoolgang (en kunnen dus ook strafrechtelijk worden vervolgd).

Relatief verzuim kent twee vormen: signaal verzuim en luxeverzuim. Bij signaalverzuim is het verzuim te wijten aan achterliggende problemen bij de leerling. We spreken van luxeverzuim als een leerling verzuimt vanwege extra vakantie buiten de schoolvakanties, zonder dat hiervoor officieel toestemming is verleend.

Verzuim van meer dan 1/8 lestijd gedurende vier weken (ca. 3 schooldagen/16 lesuren) meldt de schooldirectie altijd bij de leerplichtambtenaar. Omdat kortdurend verzuim het begin kan zijn van langdurig en structureel verzuim is het wenselijk dat ook verzuim dat korter dan drie dagen heeft geduurd, te melden. De melding wordt dan geregistreerd.

Ja, te laat komen zonder geldige reden is ook ongeoorloofd schoolverzuim. Te laat komen is onnodig. Het getuigt van een gebrek aan respect voor de leerkracht en de medeleerlingen en bovendien geeft het blijk van een lakse werkhouding.

De school zal bij te laat komen de eerste keren zelf strafmaatregelen nemen. De leerling moet dan bijvoorbeeld terugkomen na schooltijd. Als een leerling zes keer in een schooljaar te laat komt, zal de school een waarschuwingsbrief naar ouders en jongere sturen met de mededeling dat de leerplichtambtenaar zal worden ingeschakeld als het verzuim voortduurt.

Als het verzuim vervolgens oploopt tot negen keer te laat (in een schooljaar) zal de school een officiële melding doen bij de leerplichtambtenaar. Ouders en jongere worden dan opgeroepen voor een gesprek. Er worden dan duidelijke afspraken gemaakt en meestal wordt de zaak dan afgedaan met een officiële waarschuwing.

Als het verzuim daarna nog niet stopt, zal de school, zodra de drempel van twaalf keer te laat is bereikt, weer een melding doen bij de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar zal dan proces-verbaal opmaken.

Een leerplichtambtenaar zal na een verzuimmelding altijd ouders en jongere (vanaf 12 jaar) oproepen voor een leerplichtgesprek. Ook wanneer uit de leerplichtadministratie blijkt dat een niet-vrijgestelde jongere niet op een school of onderwijsinstelling is ingeschreven, zullen ouders en jongere een uitnodiging ontvangen voor een gesprek. Bij luxeverzuim worden alleen de ouders opgeroepen.

De leerplichtambtenaar kan onder andere:

• een officiële waarschuwing geven;
• proces-verbaal opmaken en deze doorsturen naar Bureau Halt (bij licht schoolverzuim en geen zorgsignalen);
• proces-verbaal opmaken en deze doorsturen naar het Openbaar Ministerie. Doorgaans gaat er dan ook een melding naar de Raad van de Kinderbescherming;
• een zorgmelding doen bij Veilig Thuis, het advies- en meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling (rechtstreeks of via het wijkteam) of de jongere aanmelden bij de Beschermingstafel. 

Andere interveniërende stappen zijn ook mogelijk, zoals het aanmelden bij FORZA. Dit is een gezamenlijke aanpak van Jeugdbescherming Gelderland, de William Schrikker Stichting, Jeugdbescherming & Jeugdreclassering en het Leger des Heils. Binnen deze organisaties voeren jeugdbeschermers met expertise in de jeugdbescherming deze preventieve aanpak uit om schooluitval te voorkomen;

• een melding doen in de Verwijsindex. Dit is een digitaal systeem waarin professionals een signaal kunnen afgeven dat zij zich zorgen om een kind maken. Wanneer meerdere professionals een signaal afgeven over hetzelfde kind, is dat in de Verwijsindex te zien. Zo kunnen professionals overleggen hoe ze een kind samen sneller en beter kunnen helpen. Voor meer informatie kunt u onder meer de volgende webpagina bezoeken: http://www.verwijsindexgelderland.nl/
• een melding doen aan de Sociale Verzekeringsbank, waardoor de kinderbijslag (tijdelijk) wordt stopgezet.

Nee, dit mag alleen bij inschrijving op een andere school. Midden in het schooljaar is dat meestal niet mogelijk. In dat geval moet de jongere dus gewoon het schooljaar afmaken. Wel kan de jongere afspraken met zijn school maken over de wijze hoe het jaar zinvol kan worden afgemaakt. Ook kan de school helpen om een (betere) keuze te maken voor een nieuwe school na de zomer

Als een kind ziek is hoeft het niet naar school. Wel zijn ouders (of verzorgers of voogden) verplicht om het kind direct ziek te melden op school. Doe je dat niet, dan zal de school het ziekteverzuim registreren als ongeoorloofd schoolverzuim. Uiteraard mag je je kind alleen ziek melden als je kind door de aard van de klachten redelijkerwijs niet naar school kan gaan. Ouders en jongere dienen hier kritisch mee om te gaan.

In ons verzuimprotocol hebben we regionaal afspraken gemaakt met scholen om jongeren die lang of vaak worden ziek gemeld, bij de schoolarts (jeugdarts GGD) te melden. De schoolarts zal dan onderzoeken of het ziekteverzuim rechtmatig is. Daarbij is de vraag leidend of de hoeveelheid ziekteverzuim in een redelijke verhouding staat tot de medische klachten van de jongere. Als dat niet het geval is zal de schoolarts het ziekteverzuim als onrechtmatig, dus ongeoorloofd, aanmerken. In dat geval zal de school een melding doen bij de leerplichtambtenaar van ongeoorloofd schoolverzuim.

Als het ziekteverzuim wel rechtmatig is, kan de schoolarts u en uw kind advies geven of doorverwijzen naar specialistische hulp.

Sommige regio's/scholen maken gebruik van de M@ZL methodiek (Medische Advisering Ziekgemelde Leerling). Dit is een effectieve methodiek voor een integrale aanpak van ziekteverzuim bij scholieren, waarbij de mentor, de jeugdarts, de ouder, het kind en leerplichtambtenaar samen werken aan de weg terug naar school. De betrokken partijen handelen vanuit hun gezamenlijke zorg, ieder vanuit zijn eigen rol.

In de eerste plaats zijn de ouders van een kind (of verzorgers of voogd) ervoor verantwoordelijk dat hun leer- of kwalificatieplichtige kind bij een school of onderwijsinstelling staat ingeschreven en dat hun kind naar school gaat en alle lessen volgt.

Daarnaast zijn jongeren vanaf 12 jaar ook zélf verantwoordelijk voor hun schoolbezoek. Jongeren zijn echter niet zelf verantwoordelijk voor hun inschrijving aan een school of onderwijsinstelling. Daarvoor zijn hun ouders, verzorgers en/of voogden verantwoordelijk. Jongeren zijn daarnaast ook niet zélf verantwoordelijk voor luxeverzuim (ongeoorloofd schoolverzuim vanwege niet toegekende vakantieverlof buiten de schoolvakanties om).

De leerplicht begint op de eerste schooldag van de maand volgende op die waarin een kind de leeftijd van vijf jaar bereikt. Een kind dat bijvoorbeeld op 14 maart 2015 zijn vijfde verjaardag viert, is vanaf 1 april 2015 leerplichtig.

De volledige leerplicht eindigt aan het einde van het schooljaar waarin:

• de jongere de leeftijd van zestien jaar heeft bereikt; of
• aan het einde van het schooljaar na afloop waarvan de jongeren ten minste twaalf volledige schooljaren één of meer scholen heeft bezocht.

Daarna volgt een kwalificatieplicht tot 18 jaar.

Onder een starkwalificatie wordt verstaan een diploma op havo, vwo-, of mbo-niveau 2 of hoger. Jongeren zijn na afloop van hun volledige leerplicht kwalificatieplichtig tot aan hun achttiende verjaardag. Dit betekent dat zij tot aan hun achttiende verjaardag moeten werken aan het behalen van een startkwalificatie. Een startkwalificatie geeft de minimale opleiding aan die een jongere nodig heeft om succesvol de arbeidsmarkt op te gaan.

Jongeren tussen 16 en 18 jaar die geen startkwalificatie hebben, hebben een kwalificatieplicht. Een startkwalificatie is (minimaal) een diploma havo, vwo of mbo (niveau 2 of hoger).

De kwalificatieplicht geldt niet voor jongeren die onderwijs hebben gevolgd in het praktijkonderwijs. Als een leerling onderwijs heeft gevolgd in het uitstroomprofiel arbeidsmarktgericht of dagbesteding op het voortgezet speciaal onderwijs (vso), is deze ook niet meer kwalificatieplichtig. 

De kwalificatieplichtige jongeren in het vo moeten volledig dagonderwijs volgen. Ze mogen niet voltijd werken. Volgt een leerling de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) in het mbo? Dan kan hij leren en werken combineren.

Nee. In Nederland is de leerplicht gekoppeld aan een schoolplicht. Kinderen zijn dus verplicht om fysiek op een school of onderwijsinstelling aanwezig te zijn. Zelfs ouders met een onderwijsbevoegdheid mogen hun kinderen dus niet zomaar thuis onderwijs geven.

Met thuisonderwijs, e-learning en/of onderwijs op afstand voldoen ouders en jongeren niet aan de Leerplichtwet, tenzij ouders zijn vrijgesteld van de inschrijfplicht op grond van artikel 5 onder b van de Leerplichtwet. Een leer- of kwalificatieplichtige jongere mag deze opleidingen dus niet volgen als volledig dagonderwijs. 

Ouders voldoen aan de Leerplichtwet als hun kind op een particuliere school is ingeschreven die erkend is door de Onderwijsinspectie. Ouders voldoen dus niet aan de Leerplichtwet als hun kind is ingeschreven op een school die niet erkend is door de Onderwijsinspectie.

De leerplichtambtenaar kan de inspectie vragen onderzoek te doen naar een nog niet erkende school.

Nee, dat mag niet. Leerplichtige kinderen moeten elke dag naar school als het geen vakantie is. Een wereldreis is voor de Leerplichtwet geen reden om verlof of vrijstelling te geven. Ook niet als ouders zelf over een onderwijsbevoegdheid beschikken en ook niet als school bereid is om werk mee te geven. In Nederland is de leerplicht namelijk gekoppeld aan een schoolplicht.

Een sabbatical of een wereldreis vallen niet onder de wetsartikelen "vakantieverlof" en ook niet onder "gewichtige omstandigheden".

Dat hangt er vanaf. De school kan een schoolreis verplicht stellen indien aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

• de school moet duidelijk aan ouders hebben gecommuniceerd dat leerlingen verplicht zijn om aan de schoolreis deel te nemen. In dat geval is de schoolreis onderdeel van het lesprogramma;
• deelname is niet afhankelijk van een financiële bijdrage van de ouders. Als ouders voor het schoolreisje moeten betalen zodat hun kind meekan, dan kan het schoolreisje niet verplicht zijn.

De school moet kinderen die niet meegaan een alternatief programma aanbieden. Een kind is dus niet vrij als het niet meegaat.

Schoolactiviteiten die 's avonds of 's nachts plaatsvinden kunnen nooit verplicht zijn, ook niet als hier geen vergoeding voor wordt gevraagd.

Er zijn (vooral in het voortgezet onderwijs) zeker mogelijkheden om topsport en onderwijs goed te combineren. Kijk voor meer informatie op de website www.evot.nl.

Voor vragen over je persoonlijke situatie kun je contact opnemen met ons team leerplicht via leerplicht@regiorivierenland.nl. 

Leer- of kwalificatieplichtige meisjes moeten gewoon naar school. Wel hebben zij recht op dezelfde periode van bevallings- en zwangerschapsverlof als werkende vrouwen.

Na het zwangerschapsverlof moet het meisje weer terug naar school. Als zij nog volledig leerplichtig is dan moet ze hele dagen naar school. Als ze kwalificatieplichtig is kan zij school combineren met werken.

Als een jongere onder de leeftijd van achttien door een huwelijk meerderjarig is geworden, blijf deze op grond van zijn of haar kalenderleeftijd volledig leerplichtig of kwalificatieplichtig.

Echter, niet de ouders van de jongere, maar de jongere zelf is dan verantwoordelijk voor het inschrijven en het regelmatig bezoeken van de school of onderwijsinstelling. Zonodig kan dus proces-verbaal worden opgemaakt als de jongere niet aan de Leerplichtwet voldoet.

Iedere inwoner van Nederland die jonger is dan 18 jaar, en dus ook elke in ons land verblijvende vreemdeling die jonger is dan 18 jaar, moet - ongeacht zijn of haar verblijfsstatus - tot het onderwijs worden toegelaten.

Een (alleenstaande) minderjarige asielzoeker of een jongere die illegaal in ons land verblijft, valt dus gewoon onder de Leerplichtwet, met alle rechten en plichten van dien. Dit geldt zowel voor het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs.

Een directeur of leerplichtambtenaar is overigens niet verplicht om een onrechtmatig in ons land verblijvende vreemdeling te melden bij de vreemdelingendienst of justitie.